بازی‌های مناسب برای کودکان با اختلالات حسی

بازی‌های ویژه برای هر نوع اختلال حسی

کودکان با اختلالات حسی نیاز به بازی‌ها و فعالیت‌هایی دارند که به آن‌ها کمک کنند تا بهتر با چالش‌های حسی خود مقابله کنند و توانایی‌های پردازش حسی‌شان را بهبود بخشند. انتخاب بازی‌های مناسب برای این کودکان باید بر اساس نوع خاص اختلال حسی آن‌ها صورت گیرد. در این مقاله، بازی‌های مناسب برای هر نوع اختلال حسی ارائه شده است.

۱. بازی‌های مناسب برای کودکان با اختلال پردازش حسی دیداری (Visual Processing Disorder):

کودکانی که با این نوع اختلال حسی مواجه هستند ممکن است به نور حساس باشند یا در تشخیص اشکال، رنگ‌ها و فاصله‌ها دچار مشکل شوند. بازی‌هایی که به بهبود توانایی‌های دیداری و کاهش حساسیت به نور کمک می‌کنند، مفید خواهند بود.

• بازی‌های جستجوی بصری:

  • شرح بازی: بازی‌هایی مانند "پیدا کردن اشیاء پنهان" در اتاق یا در کتاب‌های تصویری که کودک باید اشیاء یا شخصیت‌های خاصی را پیدا کند. این بازی‌ها به تقویت مهارت‌های تشخیص بصری و تمرکز کمک می‌کنند.
  • هدف: بهبود توجه بصری و تقویت توانایی تشخیص و تمایز اشکال و رنگ‌ها.

• بازی با چراغ قوه:

  • شرح بازی: استفاده از چراغ قوه برای پیدا کردن اشیاء در اتاق تاریک یا دنبال کردن نور چراغ قوه بر روی دیوار. این بازی به کودک کمک می‌کند تا به تدریج با نور سازگار شود.
  • هدف: کاهش حساسیت به نور و تقویت مهارت‌های دیداری.

• بازی‌های رنگ‌آمیزی و نقاشی:

  • شرح بازی: استفاده از کتاب‌های رنگ‌آمیزی با تصاویر بزرگ و ساده، یا نقاشی کردن با رنگ‌های مختلف.
  • هدف: بهبود توانایی تشخیص رنگ‌ها، تقویت هماهنگی دست و چشم، و افزایش تمرکز دیداری.

۲. بازی‌های مناسب برای کودکان با اختلال پردازش حسی شنوایی (Auditory Processing Disorder):

کودکان با این اختلال ممکن است به صداهای بلند یا خاص حساس باشند یا در تفکیک صداها مشکل داشته باشند. بازی‌هایی که به تقویت توانایی‌های شنوایی و کاهش حساسیت به صدا کمک می‌کنند، مفید خواهند بود.

• بازی‌های موزیکال:

  • شرح بازی: استفاده از ابزارهای موسیقی ساده مانند دف، طبل کوچک، یا زنگ‌ها. کودک می‌تواند به صداهای مختلف گوش دهد و آن‌ها را تکرار کند یا با نواختن ریتم‌های ساده به تقویت توانایی‌های شنوایی بپردازد.
  • هدف: افزایش تحمل به صداها و بهبود توانایی تفکیک صداهای مختلف.

• بازی "گوش دادن و حدس زدن":

  • شرح بازی: پخش صداهای مختلف (مثلاً صدای حیوانات، صدای وسایل نقلیه) و درخواست از کودک برای حدس زدن منبع صدا.
  • هدف: تقویت مهارت‌های تشخیص و تمایز صداها.

• بازی‌های صوتی با هدفون:

  • شرح بازی: بازی با هدفون که صداها را به صورت ملایم و قابل تنظیم پخش می‌کند، مانند داستان‌های صوتی یا موسیقی آرام‌بخش.
  • هدف: کمک به کودک برای مدیریت حساسیت به صدا و عادت کردن به شنیدن صداها در محیط‌های مختلف.

۳. بازی‌های مناسب برای کودکان با اختلال پردازش حسی لامسه (Tactile Processing Disorder):

کودکانی که به لمس حساسیت دارند ممکن است از تماس با برخی مواد یا بافت‌ها ناراحت شوند. بازی‌هایی که به تقویت تحمل به لمس و افزایش تحمل پذیری به محرک‌های لمسی کمک می‌کنند، مفید خواهند بود.

• بازی با شن، ماسه، یا خاک رس:

  • شرح بازی: کودک می‌تواند با شن، ماسه، یا خاک رس بازی کند، اشیاء را درون آن‌ها پنهان کند و آن‌ها را پیدا کند، یا اشکال مختلف بسازد.
  • هدف: تقویت تحمل به لمس‌های مختلف و بهبود توانایی‌های حسی-حرکتی.

• بازی با خمیر بازی (Play-Doh):

  • شرح بازی: بازی با خمیرهای بازی رنگارنگ، فرم‌دهی به اشکال مختلف یا استفاده از قالب‌های خاص.
  • هدف: تقویت حس لامسه و هماهنگی دست و چشم، و کاهش حساسیت به لمس‌های متنوع.

• بازی‌های ماساژ و لمس ملایم:

  • شرح بازی: استفاده از برس‌های نرم، توپ‌های حسی، یا ماساژ ملایم با دست برای تحریک آرام حس لامسه.
  • هدف: کاهش حساسیت لمسی و بهبود تحمل به تماس‌های فیزیکی.

۴. بازی‌های مناسب برای کودکان با اختلال پردازش حسی وستیبولار (Vestibular Processing Disorder):

کودکانی که با این اختلال روبرو هستند ممکن است مشکلاتی در تعادل و حرکت داشته باشند. بازی‌هایی که به تقویت سیستم تعادلی و بهبود حس تعادل کمک می‌کنند، مفید خواهند بود.

• بازی‌های تاب خوردن:

  • شرح بازی: تاب خوردن بر روی تاب یا صندلی‌های تعادلی که به کودکان کمک می‌کند حس تعادل خود را تقویت کنند.
  • هدف: تقویت سیستم تعادلی و کاهش ترس از حرکت.

• بازی‌های چرخشی:

  • شرح بازی: استفاده از وسایلی مانند چرخ‌دستی یا صفحه چرخشی که کودک می‌تواند بر روی آن بنشیند و چرخش کند.
  • هدف: تقویت سیستم وستیبولار و بهبود توانایی پردازش حرکت.

• بازی‌های تعادلی:

  • شرح بازی: راه رفتن بر روی تخته‌های باریک، استفاده از تخته‌های تعادلی، یا انجام حرکات یوگا ساده.
  • هدف: بهبود تعادل، هماهنگی حرکتی، و تقویت سیستم وستیبولار.

۵. بازی‌های مناسب برای کودکان با اختلال پردازش حسی پروپریوسپتیو (Proprioceptive Processing Disorder):

این کودکان ممکن است در درک موقعیت بدن خود در فضا دچار مشکل باشند و به فشارهای فیزیکی شدیدتر نیاز داشته باشند. بازی‌هایی که به تقویت حس عمقی و درک موقعیت بدن کمک می‌کنند، مفید خواهند بود.

• بازی‌های فشاری و مقاومتی:

  • شرح بازی: فعالیت‌هایی مانند کشیدن و هل دادن اجسام سنگین (مثلاً کشیدن طناب، هل دادن چرخ‌های کوچک)، یا استفاده از توپ‌های فشاری.
  • هدف: تقویت عضلات و بهبود حس عمقی.

• بازی‌های پرش و جهش:

  • شرح بازی: پریدن بر روی ترامپولین، پرش با طناب، یا پریدن بر روی نقاط مشخص شده بر روی زمین.
  • هدف: بهبود حس پروپریوسپتیو و هماهنگی حرکتی.

• بازی‌های تعادلی و تقویت کننده:

  • شرح بازی: استفاده از وزنه‌ها، کیسه‌های شنی یا پوشیدن لباس‌های وزنی برای تقویت درک موقعیت بدن و تعادل.
  • هدف: بهبود حس عمقی و تقویت عضلات بدن.

۶. بازی‌های مناسب برای کودکان با اختلال پردازش حسی بویایی و چشایی (Olfactory and Gustatory Processing Disorder):

این کودکان ممکن است به بوها و طعم‌ها حساس باشند یا از مصرف غذاهای خاص اجتناب کنند. بازی‌هایی که به کودک کمک می‌کنند با بوها و طعم‌های مختلف آشنا شوند و به آن‌ها عادت کنند، مفید خواهند بود.

• بازی‌های آشپزی:

  • شرح بازی: تهیه غذاهای ساده با کودک، تشویق به بو کردن و چشیدن مواد غذایی مختلف، و مشارکت در مراحل تهیه غذا.
  • هدف: بهبود تحمل کودک به بوها و طعم‌های مختلف و کاهش حساسیت بویایی و چشایی.

• بازی‌های حدس زدن بو:

  • شرح بازی: استفاده از ظروف کوچک حاوی مواد مختلف (مانند وانیل، قهوه، پرتقال) و درخواست از کودک برای بو کردن و حدس زدن ماده.
  • هدف: تقویت توانایی تشخیص بوها و افزایش تحمل به محرک‌های بویایی.

• بازی‌های مزه‌پرسی:

  • شرح بازی: استفاده از غذاها و نوشیدنی‌های مختلف و درخواست از کودک برای مزه کردن و توصیف طعم‌ها.
  • هدف: کاهش حساسیت به طعم‌ها و افزایش تنوع در رژیم غذایی کودک.

جمع بندی:

بازی‌های مناسب برای کودکان با اختلالات حسی باید بر اساس نوع خاص اختلال آن‌ها انتخاب شوند تا به بهبود توانایی‌های پردازش حسی و کاهش حساسیت‌های غیرطبیعی کمک کنند. استفاده از این بازی‌ها می‌تواند به کودکان کمک کند تا به تدریج با محرک‌های حسی مختلف آشنا شوند، تحمل بیشتری پیدا کنند و مهارت‌های اجتماعی، حرکتی و شناختی خود را توسعه دهند. همکاری والدین و کاردرمانگران در انتخاب و اجرای این بازی‌ها، نقش بسیار مهمی در موفقیت درمان و بهبود کیفیت زندگی کودکان خواهد داشت.